The article touches upon the genealogy of the concept of transculturation as opposed to the better known and long established acculturation and traces the views of its creator – the Cuban anthropologist Fernando Ortiz, thus restoring justice in relation to his role and place in anthropology. It also focuses on the contemporary enfolding of these problems in the global sociocultural reflection, stressing the rethinking of transculturation in the decolonial option in relation to border thinking and epistemology and double translation.
Key words: transculturation, border epistemology, decolonial option

Artykuł ukazuje genealogię koncepcji transkulturacji jako alternatywnej w stosunku do bardziej znanej i od dawna używanej „akulturacji”; zgłębia poglądy jej twórcy, kubańskiego antropologa Fernanda Ortiza, przyznając mu zasłużone miejsce w antropologii. Skupia się także na współczesnym ujęciu tej problematyki w światowej myśli społeczno-kulturowej, zwraca uwagę na ponowne przemyślenie teorii transkulturacji w kontekście postkolonialnym, a także w odniesieniu do tematyki i epistemologii Pogranicza oraz podwójnego przekładu.
Słowa kluczowe: transkulturacja, epistemologia pogranicza, dekolonializm

Situation of post-Soviet societies remains quite difficult to conceptualize. Among other approaches some Belarussian authors (Pavel Tereshkovich, Igor Bobkov, Olga Breskaya, Oleg Breskiy and others) offered a concept of the Borderland for designation of post-Soviet societies. By the Borderland they mean situation of coexistence of borders of different nature on certain territory (region of Belarussia, Ukraine and Moldova). In the article this approach is considered and its applicability to public sphere is analyzed.
Key words: Borderland, cultural center, border, social change, legitimacy, perceptions

Sytuacja społeczeństw post-radzieckich wciąż z trudem poddaje się konceptualizacji. Jednym z wielu podejść do tej problematyki jest propozycja białoruskich autorów Pawła Tierieszkowicza, Igora Bobkowa, Olgi Brestskiej i Olega Brestskiego, aby zastosować do post-radzieckich społeczeństw koncepcję Pogranicza. Przez Pogranicze badacze rozumieją sytuację współistnienia granic o różnym charakterze na określonym terytorium (region Białorusi, Ukrainy i Mołdawii). Autor analizuje to podejście oraz rozważa możliwość jego zastosowania w sferze publicznej.
Słowa kluczowe: Pogranicze, centrum kulturowe, zmiana społeczna, uprawomocnienie

This article deals with the problems of perceiving Russian identity in the British press at the turn of the 20th century. The analysis was conducted on the materials of the British press dealing with the Far Eastern Problem. We can compare how “Eastern” was Russia in comparison with the “True East” – Qing (Ch’ing) China and the other “equivocal European” – Meiji Japan. The author analyzes publications in the leading British journals and newspapers of the time: “The Nineteenth Century”, “The Contemporary Review”, “The Fortnightly Review”, “The Times”, “The Economist” and in the illustrated magazine “The Punch”, for the period 1898–1901. The article displays the different sides of the Russian image in the press popular among “well-educated” Englishmen. The cartoons of “Punch” provide an extraordinarily rich resource for analyzing the Russian identity and its different features. The author focuses attention on an understanding of the Russian identity during the Boxer Rebellion.
Key words: image of the Other, British view on Russia, British press, the “break-up of China”, the Boxer Rebellion, the Far Eastern problem

Celem artykułu jest rekonstrukcja wizerunku Rosji w brytyjskiej prasie przełomu XIX i XX wieku. Analizując materiały dotyczące „problemu Dalekiego Wschodu” autor pokazuje, na ile „Wschodnią” wydawała się Brytyjczykom Rosja w obliczu „prawdziwego Wschodu” – Chin okresu dynastii Qing (Ćing) oraz innego kraju o niejednoznacznie europejskiej tożsamości – Japonii epoki Meiji. Badaniem objęto rysunki satyryczne zamieszczone w latach 1898–1901 w czołowych brytyjskich czasopismach i gazetach tamtych czasów: „The Nineteenth Century”, „The Contemporary Review”, „The Fortnightly Review”, „The Times”, „The Economist” oraz ilustrowanym tygodniku „Punch”. Autor ukazuje różne aspekty wizerunku Rosji w prasie cieszącej się popularnością wśród „dobrze wykształconych” Brytyjczyków. Nadzwyczaj bogatym źródłem analizy rosyjskiej tożsamości są rysunki satyryczne w magazynie „Punch”. Autor poświęca szczególną uwagę wizerunkowi Rosji podczas Powstania bokserów.
Słowa kluczowe: wizerunek Innego, brytyjski wizerunek Rosji, prasa brytyjska, Powstanie Bokserów, problem Dalekiego Wschodu

The article is devoted to an analysis of the chromatic features of the external decoration of modern residential architecture located in the borderland territories of Russia and Belarus. The authors proceed from the fact that the owners of properties (people of different sex, age, social status, health and character) are not constrained by any style norms and as a rule choose the colour of their constructions themselves, working out the projects without recourse to professionals. This is why the architecture of country properties does not come under the influence of official styles and modern trends and presents a special research interest in the context of the analysis of the diffusion process of ethnic-chromatic traditions. The article contains the results of the quantitative research of constructions located within the territories of the villages of Krasniy in the Smolensk Region (Russia) and Dubrovno in the Vitebsk Region (Belarus). The spectral structure and the dominating colours of property facades, the roof colour schemes and decorative elements are studied, with the most widespread colour combinations analyzed. The correlations between the geography of the building and its appearance (number of storeys, material, colour schemes) are researched.
Key words: colour, colour schemes, chromatic features, architecture, borderland territories of Russia and Belarus, domestic constructions

W artykule przeanalizowano specyfikę zewnętrznej dekoracji współczesnej architektury mieszkalnej na pograniczu rosyjsko-białoruskim. Punktem wyjścia stał się dla autorów fakt, że właściciele badanych nieruchomości (osoby zróżnicowane ze względu na płeć, wiek, status społeczny, stan zdrowia i charakter) nie są ograniczeni żadnymi normami stylu i z reguły wybierają kolor swojego domu samodzielnie, bez pomocy profesjonalistów. Stąd też miejscowa architektura nie podlega wpływom oficjalnych stylów i nowoczesnych trendów stanowiąc niezwykle interesujący obiekt analizy dyfuzji etnicznych tradycji chromatycznych. W artykule przedstawione są wyniki badań ilościowych obejmujących domostwa wsi Krasniy (obwód Smoleński, Rosja) i Dubrovno (obwód Witebski, Białoruś). Opisano spektralną strukturę i dominujące kolory elewacji, kolorystykę dachów i elementy dekoracji oraz najbardziej rozpowszechnione kombinacje kolorów. Zbadana została także korelacja pomiędzy lokalizacją budynku i jego wyglądem (liczba kondygnacji, materiał, kolorystyka).
Słowa kluczowe: kolor, schematy kolorystyczne, cechy chromatyczne, architekture, obszary pogranicza Rosji i Białorusi, architektura domowa

The phenomenon of the boundariness should be regarded not only in its present aspect. It is worth to be complemented with the diachronic approach of the historian and the anthropologist’s interest in the specific, peculiar, qualitative aspects of the reality. Significant is the example of Borovichi, a town of the north-western Russia, that has been studied in the research project “Social Anthropology of Modern Russian Town”. The town, usually perceived as an economical and cultural centre of the eastern part of Novgorod region in the very middle Russia, formed (as revealed by a deeper examination) on a whole “bundle” of natural, cultural, ethnical and other boundaries. One may conclude that the factors of division can under certain circumstances become factors of unification, that the borderline situation can turn out as advantageous and lead to the formation of a new centre, thus making the centrality and peripheralness relative.The phenomenon of the boundariness should be regarded not only in its present aspect. It is worth to be complemented with the diachronic approach of the historian and the anthropologist’s interest in the specific, peculiar, qualitative aspects of the reality. Significant is the example of Borovichi, a town of the north-western Russia, that has been studied in the research project “Social Anthropology of Modern Russian Town”. The town, usually perceived as an economical and cultural centre of the eastern part of Novgorod region in the very middle Russia, formed (as revealed by a deeper examination) on a whole “bundle” of natural, cultural, ethnical and other boundaries. One may conclude that the factors of division can under certain circumstances become factors of unification, that the borderline situation can turn out as advantageous and lead to the formation of a new centre, thus making the centrality and peripheralness relative.
Key words: ...

Явление пограничности следует рассматривать не только в актуальном аспекте. Его уместно дополнить диахронным подходом историка и свойственным для антрополога интересом к особенному, специфичному, к качественным аспектам реальности. Показателен пример Боровичей – одного из городов Северо-Запада России, изучавшегося в рамках проекта «Социальная антропология современного российского города». Город, воспринимаемый как экономический и культурный центр восточной части Новгородской области, сложился, как выясняется при глубоком рассмотрении, на целом «пучке» природных, культурных, этнических и других границ. Можно сделать вывод, что факторы разъединения могут в определённых условиях стать факторами объединения, что пограничное положение может оказаться выгодным и привести к формированию нового центра, делая таким образом периферийность и центричность относительными.
Słowa kluczowe: пограничность, периферийность, центричность, Боровичи, Новгородская земля

Climate change has become a front burner issue globally in recent time. There are now scientific and physical proofs that the climate of the World is changing, evidence include rise in sea levels, desertification, drought, drying up of water resources, increase in temperature, unpredictability and erratic climate conditions. The effects of climate change are already felt in Nigeria in particular and the African continent in general. It has become a threat to all sectors of the nation’s socio-economic development, including the natural ecosystems and security of life and property. The aim of this paper is to examine the impact of climate change on the nation’s security. This study establishes a nexus between climate change and cross border crime. Functional prerequisite, a theory propounded by Talcott Parsons, was employed to explain the reason why Nigeria’s neighbours could not be sustained by their environment as a result of climate change and had to engage in cross border crimes to survive the hardship imposed on them by climate change. This study was carried out in three of Nigeria’s borders – Lagos/Benin Republic border, Maiduguri/Chad Republic border and Kano/ Niger Republic border. The research method employed in this study is largely that of primary data. In- -depth interviews were conducted among sixty-two respondents: Police (23), Customs (18) and Immigration (21). This study found out that climate change has led to an increase in cross border crimes in Africa. It was also ascertained that climate change could lead to an international security breach. This paper, therefore, recommended a low carbon emission economy and the provision of socio-economic sustainability programmes to accelerate the development of the nation.
Key words:border, climate change, security, Nigeria

Zmiany klimatyczne stały się ostatnio kluczowym problemem w skali globalnej. Istnieją dowody naukowe i przyrodnicze (podniesienie poziomu mórz, pustynnienie, susze, wysychanie źródeł wody, wzrost temperatury, nieprzewidywalność i nieregularność warunków klimatycznych) wskazujące na to, że klimat na świecie ulega zmianie. Skutki zmian klimatycznych odczuwalne są nie tylko w Nigerii, ale na całym kontynencie afrykańskim. Stwarzają zagrożenie dla wszystkich społeczno-gospodarczych sektorów rozwoju kraju, m.in. dla naturalnych ekosystemów oraz bezpieczeństwa życia i mienia. Celem artykułu jest zbadanie wpływu zmian klimatycznych na bezpieczeństwo narodowe. W badaniu postulowany jest związek pomiędzy zmianami klimatycznymi i przestępczością transgraniczną. W celu odpowiedzi na pytanie dlaczego w wyniku zmian klimatycznych zasoby środowiskowe w krajach sąsiadujących z Nigerią okazały się niewystarczające, zaś mieszkańcy tych krajów, próbując przetrwać klęskę, musieli zaangażować się w przestępczość transgraniczną, zastosowano paradygmat funkcjonalistyczny w ujęciu Talcotta Parsonsa. Badanie zrealizowano na trzech granicach Nigerii: Lagos (granica z Beninem), Maiduguri (granica z Czadem) oraz Kano (granica z Nigrem). W analizie użyto głównie danych pierwotnych. Wywiady pogłębione objęły 62 respondentów: policjantów (23), celników (18) i funkcjonariuszy służby imigracyjnej (21). Wyniki badania wskazują na zwiększenie przestępczości transgranicznej w Afryce wskutek zmian klimatycznych. Stwierdzają także stwarzane przez nie zagrożenie dla bezpieczeństwa międzynarodowego.
Słowa kluczowe: granica, zmiana klimatyczna, bezpieczeństwo, Nigeria

The paper focuses on the case-studies of nomad camps in Italy, especially referring to Palermo, a city in Southern Italy, where three groups of “gypsies” have lived for thirty years in ghetto conditions. The nomad camps, regular or irregular, generally constitute a world out of the city, as an encompassed microcosm, without contact with citizenship or public administration, except for voluntary associations. They represent a borderland or a grey zone in front of the rest of the external urban space. Not physically seeing Gypsy communities signifies not caring about them, about their living conditions, about their culture and about their identity. The only interaction between “them” and “us” happens when the Romani exit every morning from the camp and cross the municipal streets: children roam alone, asking for food or going to school, some little boy is disguised as a girl in order to provoke more compassion amongst passing people. Adults, instead, prefer traffic lights for begging for charity (manghel). And so gypsy children are seen as abandoned, while adults are considered unemployed, who do not want to search for a job and are always “producing” children. Within people’s imagery there is a lot of prejudice in terms of exclusivity: first of all the idea that their occidental space is invaded by this unpleasant microcosm that must stay within its boundaries. Roma people, instead, develop a capacity to survive in urban interstices in order to create an informal support network with Italian habitants, that is the gage (or “non Roma people”). These practices often consist of unusual welfare forms of material help for day by day survival, while living in a condition of human rights negation by the majority of society members.
Key words:Roma/Gypsies communities, anthropology of migration, anty-Gypsyism, borders

Artykuł stanowi studium przypadku obozów nomadów we Włoszech, głównie w Palermo, gdzie od trzydziestu lat istnieje „getto” zamieszkane przez trzy grupy Cyganów. Obozy koczowników, regularne czy nieregularne, tworzą własny świat poza granicami miasta. Jest to zwarty mikrokosmos, nie utrzymujący kontaktów z urzędem do spraw obywatelskich czy administracją publiczną, z wyjątkiem niektórych stowarzyszeń. Są one pograniczem, szarą strefą w stosunku do pozostałej zewnętrznej przestrzeni miasta. Nie mieć Cyganów w polu widzenia oznacza nie dbać o nich, o ich warunki życiowe, kulturę oraz tożsamość. Jedyna interakcja pomiędzy „nimi” i „nami” ma miejsce, kiedy każdego ranka Romowie wychodzą z obozu i przechodzą przez miejskie ulice: dzieci włóczą się same prosząc o jedzenie czy możliwość pójścia do szkoły; zdarzyło się, że chłopca przebrano za dziewczynkę, by wzbudzić więcej współczucia u mijających go ludzi. Dorośli natomiast wolą żebrać o jałmużnę (manghel) pod światłami na ulicach. Stąd cygańskie dzieci uważa się za zaniedbane, dorosłych zaś za bezrobotnych, którzy szukać pracy nie chcą, ale wciąż „produkują” dzieci. Ludzkie wyobrażenia zawierają wiele uprzedzeń z motywem wyłączenia – przede wszystkim ideę, że ich odwieczna przestrzeń jest okupowana przez ten nieprzyjemny mikrokosmos, który musi pozostać w obrębie jego granic. Romowie natomiast rozwijają zdolności przetrwania w miejskich niszach tworząc nieformalne sieci wsparcia z włoskimi mieszkańcami (tzw. gadziami – „nie-Romami”). Praktyki te często polegają na nietypowych formach pomocy materialnej Romom w ich codziennej walce o przetrwanie, mimo że jednocześnie żyją oni w warunkach pogwałcenia praw człowieka przez większość społeczeństwa.
Słowa kluczowe: społeczność Romska, antropologia migracji, granice

In some cases transculturation is manifested in the coming together of Armenian and Swiss cultures and their smooth diffusion. Such a kind of transculturation gives birth to a new habitus – a hybrid, who adopts cultural elements of both Armenian and Swiss cultures. Hybrids are mostly represented in the Old Flow. Armenians from this flow, owing to their longer residence in Switzerland, are more capable of interpreting both Armenian and Swiss cultures and reacting in both contexts. This contributes to the mutual complementation of Armenian and Swiss cultures, rather than to their confrontation. The transculture inherent to the Old Flow more or less defines the practices whereby each cultural code (either Armenian or Swiss) should be used. In contrast to the Old Flow, the New Flow generally demonstrates a form of transculture which does not stably grasp the cultural elements of both cultures, but is in a process of continuous change and reconsideration. It is not shaped on the boundary line of converging Armenian and Swiss cultures, but it is in-between these boundaries. The space “in-between” the cultures of the home and receiving country are in a lasting conflict. Often differences between the key interpretative codes of Armenian and Swiss cultures hamper negotiations between the two cultures, stress the boundaries between the cultures and even cause conflicts on the boundaries, rather than diffusion and mutual complementation. Besides the dissimilarities, the transculturation practices of the Old and New Flows have similarities as well. The transcultures of both flows are quite nonsymmetrical: they do not combine Armenian and Swiss cultures in all spheres of life equally. In some cultural aspects of public life Swiss culture has been assimilated intensively, while in the religious, communal and family spheres Armenian culture dominates. Both the Old and New Flows make much effort to maintain some ethno-cultural codes of Armenian culture, most of which have a symbolic character.
Key words:transculturalism, migration, Armenian, hybridity, boundary, cultural capital

Współistnienie kultur ormiańskiej i szwajcarskiej oraz ich płynna dyfuzja staje się w niektórych przypadkach ilustracją procesów transkulturacji. Wskutek tych procesów tworzy się nowy habitus – hybrydowy, łączący elementy obu kultur. Osoby o hybrydowej tożsamości kulturowej pochodzą najczęściej ze Starej Fali emigracji ormiańskiej. Ormianie z tej fali ze względu na dłuższe przebywanie w Szwajcarii nie tylko sprawniej interpretują zarówno ormiańską, jak i szwajcarską kulturę, ale też bardziej umiejętnie reagują w obu kontekstach. To przyczynia się raczej do wzajemnego uzupełniania się tych kultur, niż do ich konfrontacji. Transkultura Starej Fali do pewnego stopnia określa w których działaniach praktycznych należy stosować odpowiedni (ormiański czy szwajcarski) kod kulturowy. Dla odmiany, Nowa Fala demonstruje przeważnie rodzaj transkultury, która zamiast trwałego łączenia elementów obu kultur trwa w procesie ciągłej zmiany i redefinicji. Kształtuje się ona nie tyle na granicy obu kultur ulegających konwergencji, ile pomiędzy tymi granicami. W owej przestrzeni „pomiędzy”, kultury krajów rodzinnego i przyjmującego pozostają w stałym konflikcie. Często różnice między kluczowymi kodami interpretacyjnymi kultury ormiańskiej i kultury szwajcarskiej utrudniają negocjacje pomiędzy nimi, podkreślają granice międzykulturowe i nawet przyczyniają się do konfliktów na granicach. Nie dochodzi natomiast do dyfuzji i wzajemnego uzupełnienia. Oprócz rozbieżności praktyki transkulturowe Starej i Nowej Fali wykazują wiele cech wspólnych. Transkultury obu fal są dość niesymetryczne: nie łączą one kultury ormiańskiej i szwajcarskiej we wszystkich sferach życia w równym stopniu. W niektórych aspektach życia publicznego asymilacja do kultury szwajcarskiej odbywała się bardziej intensywnie, podczas gdy w sferze religijnej, wspólnotowej i rodzinnej dominuje kultura ormiańska. Zarówno Stara jak i Nowa Fala usiłują zachować pewne etniczno-kulturowe kody kultury ormiańskiej, z których większość ma charakter symboliczny.
Słowa kluczowe: transkulturalizm, migracja, Ormianie, hybrydowość, kapitał kulutrowy

The subject of my article is contemporary dimension of the Galician myth, which presents this country as a place for the harmonious existence of the nations: Poles, Ukrainians and Jews. During the period of the Polish-Lithuanian Commonwealth, popularization of the ideology of Sarmatianism resulted in the cultural polonization of elites (noble stratum). The Jews preserved their separateness, which was guaranteed institutionally. The social and political changes caused that nationalistic conflicts had intensified under the Austrian rule, in this Polish-Ukrainian antagonism. The crisis of Jewish identity, which was connected with modernising and assimilatory tendencies, also appeared in this time. Paradoxically, Galician myth ignores these facts and emphasizes multiculturalism and pluralism of this country, not nationalistic tensions.
Key words:Galicia, Borderland, political myth

Przedmiotem artykułu jest współczesny wymiar mitu Galicji, który kreuje ją na kraj spokojnego i bezkonfliktowego zamieszkiwania narodów, przede wszystkim Polaków, Ukraińców i Żydów. Na terenie Rzeczpospolitej Obojga Narodów, z której ziem utworzono potem Galicję, popularyzacja sarmatyzmu doprowadziła do polonizacji kulturowej elit. Swą odrębność zachowali jednak Żydzi, którym instytucjonalnie gwarantowano niezależność. Zmiany społeczne i polityka władz sprawiły, że pod panowaniem austriackim zaostrzyły się konflikty narodowościowe, w tym antagonizm polsko-ukraiński. Zaznaczył się także kryzys społeczności żydowskich, wiążący się z nasileniem tendencji modernizacyjnych i asymilacyjnych. Paradoksalnie, mit Galicji ignoruje te fakty, skupiając się na ekspozycji wielokulturowości i pluralizmu, nie zaś napięć narodowościowych.
Słowa kluczowe: Galicja, Pogranicze, mit polityczny

The article “At the Borders of Two Continents: Franco-Americans and Their Cultural Identity” is an attempt to answer the question of how the descendants of French immigrants emphasize their cultural and national difference. The author of the article conducts an analysis on the basis of her knowledge about the examples of language use which constitutes one of the identity criterion. The first part of the article deals with the Franco-Americans background. It explains how such a large population group has been found on the territory of the USA and Canada, where they came from. The second part refers to the presented statistics, the amount of Franco-Americans in different states and cities, the number of population speaking French, while the last part concentrates on the ways of French language usage, equally in organisations and associations especially concerned with French language and culture..
Key words:identity, Franco-Americans, French in North America

W artykule podjęta zostaje próba odpowiedzi na pytanie, jak potomkowie francuskich imigrantów akcentują własną kulturową i narodową odmienność. Autor analizuje niektóre przykłady użycia języka będącego, jak wiadomo, jednym z kluczowych kryteriów tożsamości. Pierwsza część artykułu dotyczy kontekstu francusko- -amerykańskiego. Autor wyjaśnia w niej, dlaczego tak duże grupy populacji znalazły się na terytorium USA i Kanady oraz skąd pochodzą. Druga część przedstawia dane ilościowe, takie jak liczba Franko-Amerykanów w różnych stanach i miastach czy też ilość ludności francuskojęzycznej, podczas gdy ostatnia część koncentruje się na sposobach użycia języka francuskiego, zarówno w organizacjach, jak i w stowarzyszeniach związanych z językiem i kulturą francuską.
Słowa kluczowe: tożsamość, Franko-Amerykanie, język francuski w Ameryce Północnej

The analysis of Polish attitudes towards foreign nations bears the marks of complexity. The prevalent factor is linked to the role of the specific nationality and its place in internal relations in Polish society. According to sociological research conducted in Poland it is clearly visible that since early 90s there are robust attitudes of frankness which may be measured in increase of friendliness towards foreign nations. The change in this attitude is the effect of a long-term period, before economic and systemic transformation, in which defense of national identity was developed by relations with foreign nations. Moreover, the Polish attitudes developed according to whether the given nation’s culture was similar or distant to Polish one. One of the most important changes made in Poland after 1989 was the opening of the borders. The ongoing process of increasing contacts with other nations made significant changes in Polish social consciousness. Although the attitude of frankness is dominant amid Polish society, there are some visible trends regarding this matter. According to the conducted research, in the early 90s the Polish mostly appreciated the nations from the western part of Europe and perhaps this was caused by the fact of identifying with western culture. For comparison, our middle-eastern European neighbours gained less trust. The eastern nations were the least trustworthy. This may be a result of the complex history and lingering prejudices. Currently, Poles more and more often abandon this way of perceiving the nations and become open to our eastern and southern neighbours.
Key words:attitude, nation, stereotype, social change

Analiza postaw Polaków w stosunku do innych narodów stanowi płaszczyznę dość złożoną. Na ten aspekt mogą się składać odmienne kategorie cudzoziemców, rozróżnione ze względu na pochodzenie narodowe bądź też rolę, jaką mogą odgrywać w różnych obszarach życia społecznego w naszym kraju. Z przeprowadzonych badań socjologicznych wynika, że w Polsce od lat dziewięćdziesiątych zarysowują się postawy otwartości, co jest określane poprzez wzrost sympatii w stosunku do innych narodów. Znamienność tej postawy polega na tym, że do okresu przemian ustrojowych w Polsce obrona własnej tożsamości narodowej była kształtowana m.in. poprzez stosunek do innych narodów. Ponadto o postawach Polaków wobec innych narodów decydowały przede wszystkim określone wyobrażenia będące efektem postrzegania innych w kategoriach nadzwyczajności bądź podobieństwa losów. Jedną z zasadniczych zmian dotyczących funkcjonowania społeczeństwa polskiego po roku 1989, stanowiło otwarcie granic. W rezultacie kontaktów z „innymi” dokonały się przeobrażenia świadomości społecznej. Jakkolwiek postawy otwartości charakteryzują polskie społeczeństwo po roku 1989, to jednak w tej kwestii można zauważyć pewne tendencje. Z przeprowadzonych badań wynika, że na początku lat dziewięćdziesiątych największym zaufaniem Polacy obdarzali narody zamieszkujące zachodnią część Europy, co mogło wynikać z faktu utożsamiania się z kulturą zachodnią. Mniejszą sympatią cieszyły się narody pozostające w naszym kręgu geograficzno-kulturowym. W najmniejszym stopniu obdarzaliśmy zaufaniem narody zamieszkujące na wschodzie Europy, co może być efektem funkcjonujących stereotypów i uprzedzeń, w znacznej mierze kształtowanych poprzez zaszłości historyczne. Obecnie możemy mówić o odwróceniu się sympatii od krajów „zachodnich”, a wzroście zaufania wobec naszych południowych sąsiadów.
Słowa kluczowe: postawa, naród, stereotyp, zmiana społeczna

In the process of rapid globalization and transformation, cross-cultural marriage has turned into a major concern for the social scientists including sociologists and demographers in this present century. In China, with the largest population in the world, cross-cultural marriage has occurred significantly since the market economy reformation in 1980s. But the studies on cross-cultural marriages are not well documented in Mainland China where the country is experiencing the transition between tradition and modernity. The present paper is an attempt to examine the trends, patterns and challenges of cross-cultural marriages in Mainland China. The results show that cross cultural marriages have been increasingly accepted in Mainland China while their divorce rate is also significantly increasing. Mainland China, Taiwan, Japan, South Korea and Vietnam are contributing to social bridge by approving this pattern of marriage with each other as Chinese female brides are the most preferable due to marriage behavior. In another context, a few social scientists have predicted, that China will soon find itself with a marriage-age population remarkably out of balance as there is a significant gap in the sex ratio currently, which may have a strong impact within society. A marriage squeeze can operate as a “pull” factor to marriage migrants as well as an excess of one gender can also provide a potential for an emigration “push”. At the same time, as a result of the prevalence of cross-cultural marriages, there is the optimistic prospect for a reduction in cultural conflicts among the territories neighboring with Mainland China.
Key words:cross-culture, international marriage, marriage squeeze, divorce, Mainland China

Gwałtowne procesy globalizacyjne i transformacyjne XXI wieku czynią małżeństwa międzykulturowe przedmiotem szczególnego zainteresowania przedstawicieli nauk społecznych, m.in. socjologów i demografów. W Chinach, z ich najliczniejszą w świecie populacją, małżeństwa międzykulturowe zaczęły w znacznej ilości występować po reformach rynkowych w 1980 roku. Problematyka ta nie została jednak wystarczająco zbadana w Chinach, które znajdują się właśnie na etapie przejściowym pomiędzy tradycją i nowoczesnością. Artykuł jest próbą uchwycenia nie tylko tendencji i wzorów, ale również wyzwań wiążących się z międzykulturowymi małżeństwami w Chinach. Wyniki badań świadczą o tym, że małżeństwa takie są coraz częściej akceptowane, jednak częstotliwość ich rozwodów także znacznie wzrasta. Chiny, Tajwan, Japonia, Korea Południowa i Wietnam wzajemnie popierają śluby pomiędzy swoimi obywatelami, przy czym preferowane są chińskie narzeczone ze względu na ich postawy małżeńskie. Z kolei niektórzy socjologowie prognozują, że wkrótce Chiny może czekać znaczące zachwianie równowagi wśród populacji w wieku odpowiednim do zawarcia małżeństwa ze względu na istniejącą nierównowagę stosunku płci. Może to mieć istotne konsekwencje społeczne. Spadek ilości małżeństw może być czynnikiem przyciągającym migrantów, zaś przewaga jednej z płci – potencjalnym czynnikiem wypychającym z kraju, emigracji. Pozytywnym skutkiem rozpowszechnienia mieszanych małżeństw może stać się zmniejszenie konfliktów kulturowych na terytoriach sąsiadujących z Chinami.
Słowa kluczowe: małżeństwo międzykulturowe, małżeństwo międzynarodowe, rozwód, Chiny kontynentalne

The Shar’ia councils began as an informally operated arena for mediating and resolving familial disputes in accordance with the principles of Shar’ia law. This changed in 2008, when an application of the 1996 Arbitration Act allowed the Shar’ia councils’ decisions to become legally binding. In this paper, I will discuss new possibilities for the conceiving of this legally pluralistic field in terms of a jurisdictional border zone, wherein legal agents engage in trans-jurisdictional migration in pursuit of the best outcome. Framing the Shar’ia councils in this light can uncover the ways in which British Muslims have been strongly incentivized to turn to the Shar’ia councils while engaging in forum shopping and trans-jurisdictional border crossings in pursuit of the best outcomes.
Key words:trans-jurisdictional migration, British Muslims, Shar’ia law

Rady Szariatu powstały jako nieformalna płaszczyzna mediacji i rozwiązywania sporów rodzinnych według zasad szariatu. Zmiany nastąpiły w 2008 roku, kiedy zastosowanie Ustawy arbitrażowej z 1996 r. nadało decyzjom Rad Szariatu moc prawną. Artykuł rozważa możliwość nowego ujęcia tego pluralistycznego pola prawnego w kategoriach jurysdykcyjnego pogranicza, w obrębie którego prawnicy, dążąc do najlepszych wyników, uciekają się do trans-jurysdykcyjnej migracji. Ujmując Rady Szariatu w takim świetle można odkryć mechanizmy stwarzające wśród brytyjskich muzułmanów silną motywację, aby zwracać się do Rad Szariatu oraz przekraczać granice trans-jurydyczne w poszukiwaniu najlepszych rozstrzygnięć.
Słowa kluczowe: migracja trans-jurydystyczna, muzełmanie brytyjscy, prawo Szariaty

Postmodernity, as a state of contemporary society, is characterized by pluralism in systems of values as well as identity crisis, which concerns everyone who is searching for answers about the meaning of his/ her existence. Religiosity, understood as spirituality directed towards the inner world of experiences that justifies everyday life, is a method of explaining reality and a characteristic constituting an individualized identity of an individual. It is characterized by sensualism, ritualism and the idea of community affiliation that stem from tradition of Polish religious culture. Processes of secularisation and changes in the meaning of the notion sacrum do not influence continuation of their existence. The belief in the existence of extraempirical reality is still relatively strong in Poland regardless of the weakening social respect for the Catholic Church and intellectual influence of the New Age movement. Sensualism, ritualism and community affiliation are still characteristic for religiosity of Poles. However, they take on new forms with regard to the interests of believers in miracular events, ecological movements promoting laws of nature as rules obligatory towards the nature, as well as with regard to new religious movements, the nature of which is to search for unity with the cosmic universe. Selectivity of religious doctrines, individualization of beliefs and privatisation of everything that is related to the belief in the existence of extraempirical reality, are the main indicators of the existence of the borderland religiosity in Poland.
Key words:postmodern religiosity, traditional religiosity, secularization, postmodern sacrum

Ponowoczesność, jako stan społeczeństwa współczesnego, charakteryzuje się pluralizmem w systemach wartości oraz kryzysem tożsamości, który dotyczy każdego człowieka poszukującego odpowiedzi na pytania o sens swego istnienia. Religijność rozumiana jako duchowość ukierunkowana na wewnętrzny świat przeżyć i doświadczeń usprawiedliwiających codzienność, jest sposobem wyjaśniania rzeczywistości oraz cechą konstytuującą zindywidualizowaną tożsamość jednostki. Charakteryzują ją sensualizm, rytualizm oraz wspólnotowość, które wynikają z tradycji polskiej kultury religijnej. Ich trwania w czasie nie zmieniają procesy sekularyzacji oraz zmiany w rozumieniu pojęcia sacrum. Wiara w istnienie rzeczywistości pozaempirycznej w Polsce jest nadal dość silna mimo osłabienia społecznego autorytetu Kościoła katolickiego oraz wpływu intelektualnego New Age. Sensualizm, rytualizm i wspólnotowość nadal cechują religijność Polaków. Przybierają jednak nowe formy ze względu na zainteresowania wiernych wydarzeniami mirakularnymi, ruchami ekologicznymi promującymi prawa natury jako zasady obowiązujące wobec przyrody, oraz nowe ruchy religijne, których istotą jest poszukiwanie jedności ze wszechświatem rozumianym kosmicznie. Selektywność doktryn religijnych, indywidualizacja przekonań oraz prywatyzacja wszystkiego, co ma związek z wiarą w istnienie rzeczywistości pozaempirycznej, to podstawowe wskaźniki istnienia religijności pogranicza w Polsce.
Słowa kluczowe: religijność ponowoczesna, religijność tradycyjna, sekularyzacja, ponowoczesne sacrum