STUDIA SOCIOLOGICA V (2013), vol.2 - wróć do ARCHIWUM -
Jednostka: Konteksty, Relacje, Badania
pod redakcją: Anny KARNAT-NAPIERACZ
SPIS TREŚCI
WSTĘP
Anna Karnat-Napieracz, O wielowymiarowości jednostki, s. 5-8
Pełny tekst
Anna Karnat-Napieracz, On the Multi-dimensionalism of the Individual, s. 9-12
Pełny tekst
KONTEKSTY
Petr Smirnow, Osobowość jako społeczny wymiar natury człowieka, s. 13-28
Abstract Streszczenie Pełny tekst
Personality as a Social Dimension of Human Nature.This article bases on pretensions of sociology to considering personality as its subject of study and it states that complexity of human’s nature leads to multiple meaning of the word “personality” and variety of theories and types of personality. There are introduced new correct notions of society and social that are necessary for understanding of social essence of a human being. It is also stated that the most essential feature of human’s social nature is human’s ability for activity interaction (exchange of activity results – products and services) with other human beings. Personality as subject of sociology is a human participating in the activity interaction, i.e. actor.
Key words:society, personality, social, action
Niniejszy artykuł opiera się na zakorzenionych w socjologii dążeniach do uznania osobowości za przedmiot jej studiów i jednocześnie stara się potwierdzić, jak kompleksowość ludzkiej natury prowadzi do wieloznaczności słowa „osobowość” oraz różnorakich teorii i typów osobowości. Przedstawione są w nim także nowe pojęcia określające społeczeństwo i to, co społeczne, które są tak ważne dla zrozumienia społecznej istoty człowieka. Stwierdza się w nim również, że najbardziej podstawową cechą społecznej natury człowieka jest jego zdolność do zapośredniczonych (sprzężonych) interakcji z innymi istotami ludzkimi, w których wymianie podlegają efekty podejmowanych działań (produkty i usługi). Osobowość jako przedmiot zainteresowania socjologii jawi się więc jako ludzkie uczestnictwo w interakcjach działania, a człowiek jako aktor (osoba podejmująca działanie).
Słowa kluczowe:społeczeństwo, osobowość, społeczny, działanie
Tomasz Warczok, Iluzja „ja”. W stronę relacyjnego widzenia podmiotu działającego, s. 29-41
Abstract Streszczenie Pełny tekst
An Illusion of “I”. Toward a relational perspective of the agent. The paper presents a particular relational vision of the agent. This vision breaks with ‘substantialist’ approaches that depict the individual (social actor) as an isolated, tangible being. The author, following Pierre Bourdieu, Bernard Lahire and Jean-Claude Kaufmann, draws a perspective of the internally differential agent which consists of seemingly contradictory schemas, dispositions and habits. Finally, the possibilities of reconciliation between this concept and a widen (hierarchical) structural context (social class and symbolic violence) are taken into consideration.
Key words: agent, relationality, disposition, habit, symbolic violence
Artykuł przedstawia szczególną, relacyjną wizję podmiotu działającego, która w zamierzeniu zrywać ma z podejściami „substancjalistycznymi”, postrzegającymi jednostkę (aktora społecznego) jako wyizolowany, namacalny byt. Autor, podążając za ustaleniami Pierre’a Bourdieu, Bernarda Lahire’a i Jeana-Claude’a Kauffmana, rysuje perspektywę podmiotu wewnętrznie zróżnicowanego, składającego się z zespołu pozornie sprzecznych ze sobą schematów, dyspozycji i przyzwyczajeń. Na koniec rozważane są możliwości pogodzenia takiej koncepcji działania z szerszym, zhierarchizowanym kontekstem strukturalnym (klasy społeczne) oraz powiązaną z tym wizją przemocy symbolicznej.
Słowa kluczowe: podmiot działający, relacyjność, dyspozycja, nawyk, przemoc symboliczna
Marzenna Jakubczak, Koncepcja Ja w filozofii sankhja-jogi na tle tradycji zachodniej.Porównawcze zestawienie wybranych stanowisk, s. 42-53
Abstract Streszczenie Pełny tekst
The Concept of I in Sāṃkhya-Yoga Tradition against the Western Tradition. Comparative Summary of the Selected Positions. The problem of self is one of the key issues discussed both in western and eastern philosophical traditions. This paper reviews some positions in a comparative perspective. It aims to present some remarks on the concept of subjectivity offered by the classical Sāṃkhya-Yoga lineage of Indian philosophy with reference to several western views typical of different historical periods. The author is going to explain the categories applied by the Sāṃkhya-Yoga thinkers – Patañjali (c. 3rd CE) and Īśvarakṛṣṇa (c. 5th CE), and discuss the crucial similarities and divergences between various Indian and western approaches to the concept of ‘I’. The diagramming method adopted by the author to display the ‘subject – object’ relationship allows her to specify the uniqueness of the particular positions more clearly and to consider them in the light of Sāṃkhya- -Yoga conceptual framework, especially a distinction between the empirical consciousness (F) versus pure contentless self (S).
Key words: I, ego, self, subject, empirical consciousness, self-knowledge, Sāṃkhya, Yoga, Indian philosophy, comparative philosophy
Problematyka Ja należy do kluczowych zagadnień filozoficznych podejmowanych zarówno w tradycji zachodniej, jak i wschodniej. Niniejszy artykuł ma charakter przeglądowy i zawiera uwagi porównawcze odnoszące się do koncepcji podmiotu głoszonej przez przedstawicieli jednego z nurtów myśli indyjskiej, tj. klasycznej sankhja-jogi, na tle wybranych stanowisk tradycji zachodniej, reprezentatywnych dla różnych epok. Zamiarem autorki jest objaśnienie kategorii stosowanych przez filozofów sankhja-jogi – Patańdżalego (ok. III w.) i Iśwarakrisznę (ok. V w.), a także wskazanie na istotne podobieństwa i różnice w ujmowaniu natury Ja przez myślicieli indyjskich i europejskich. Zastosowana w artykule metoda diagramowej prezentacji relacji podmiot – przedmiot pozwala na uchwycenie specyfiki poszczególnych stanowisk przez pryzmat właściwego dla sankhja-jogi schematu pojęciowego, w szczególności dystynkcji: świadomość empiryczna (F) versus czysta, beztreściowa jaźń (S).
Słowa kluczowe: Ja, jaźń, podmiot, świadomość empiryczna, samopoznanie, sankhja, joga, filozofia podmiotu, filozofia porównawcza
Katarzyna Haremska, Indywidualizm, samotność, bunt. Koncepcja obywatelskiego nieposłuszeństwa Henry’ego Davida Thoreau, s. 54-72
Abstract Streszczenie Pełny tekst
Individualism, Loneliness, and Rebellion. Henry David Thoreau's Concept of Civil Disobedience. The first few decades of the nineteenth century in American historiography is called the Romantic Revolution period. Social and political changes of the era were accompanied by passionate ideological disputes. At that time, several informal groups of spiritual quest and intellectual fraternity were established. The Transcendental Club, founded by R.W. Emerson in Concord (New England), was one of the most important societies of this kind. The transcendentalists were an influential group of philosophers, writers, and social activists who were united in protest against industrial transformation in New England, against slavery in America, and against the predatory war with Mexico. Emerson’s closest collaborator and his greatest disciple was H.D. Thoreau, the author of concept and practice of civil disobedience. Based on the example of the biography and works of Thoreau, the author of the article examines the philosophical sources of Thoreau’s political choices. She examines the path that led Thoreau, a recluse focused on internal development and solitary contemplation of nature, to the barricades of the hottest ideological disputes of the time. What prompted the writer to leave his forest hermitage and renounce obedience to a powerful state, an arising empire?
Key words: H.D. Thoreau, individualism, loneliness, civil disobedience, American transcendentalism, passive resistance, political radicalism, WaldenH.D.
Pierwsza połowa XIX wieku w historiografii amerykańskiej nazywana jest epoką rewolucji romantycznej. Zmianom społecznym i politycznym tego okresu towarzyszyły namiętne spory ideowe. Powstawały nieformalne grupy duchowych poszukiwań i intelektualnego braterstwa. Najbardziej znaczącym zrzeszeniem tego rodzaju był założony przez R.W. Emersona w Concord (Nowa Anglia) Klub Transcendentalny. Transcendentaliści stanowili wpływową grupę filozofów, pisarzy, aktywistów społecznych – zjednoczonych w proteście przeciw przeobrażeniom industrialnym w Nowej Anglii, amerykańskiemu niewolnictwu i zaborczej wojnie z Meksykiem. Najbliższym współpracownikiem Emersona i jego najwybitniejszym uczniem był H.D. Thoreau, twórca i praktyk idei obywatelskiego nieposłuszeństwa. Autorka artykułu na przykładzie biografii oraz utworów Thoreau analizuje filozoficzne źródła jego wyborów politycznych. Zastanawia się, jaka droga doprowadziła nastawionego na rozwój wewnętrzny i kontemplację przyrody samotnika na barykady najgorętszych sporów ideowych ówczesnych czasów. Co skłoniło pisarza do opuszczenia leśnej pustelni i wypowiedzenia posłuszeństwa potężnemu państwu, rodzącemu się imperium?
Słowa kluczowe: H.D. Thoreau, indywidualizm, samotność, obywatelskie nieposłuszeństwo, amerykański transcendentalizm, bierny opór, radykalizm polityczny, Walden
RELACJE I BADANIA
Ihsan Cetin, The Possibility of Multiculturalism in a Nation State: A Debate on Europe and the Millet System, s. 73-85
Abstract Streszczenie Pełny tekst
This article aims to examine the possibility of multiculturalism in the concept of nation state. It argues multiculturalism with comparison of it with terms of contemporary citizenship that emerged after establishment of nation states, and the millet system that was practiced during Ottoman Empire. The article bases the argument on crisis of multiculturalism debate in Europe. In the article, the concept of multiculturalism in a nation state is perceived as a dilemma, since the nation state is based on a dominant culture which is illustrated in term of Leitkultur. In this sense, the article asserts that developing a new concept of citizenship might be a solution for establishing a multicultural society, and applies this argument to the idea of European citizenship and identity.
Key words: multiculturalism, citizenship, nation state, empire, millet system, Leitkultur, European citizenship
Słowa kluczowe:
Ingrid Grosse, Individualisation and the Development of Voluntary Activities, s. 86-99
Abstract Streszczenie Pełny tekst
In this article there will be discussed what may be lost by the trends of individualisation of voluntary activities concerning functions such as the creation of social capital, democracy, expression of opinions and service provision. Furthermore, there will be discussed how legal regulations may strengthen the trends of individualisation of voluntary activities. The empirical focus will be on Poland and Sweden. It is argued that individualisation changes voluntary activities which can partly diminish, and partly increase their ability to fulfil the above-mentioned functions. Furthermore, legal regulations differ and may accelerate processes of individualisation in Poland, but slow down these processes in Sweden.
Key words: individualisation, voluntary, civil society, Sweden, Poland
Słowa kluczowe:
Ewelina Warumzer, Wzór idealnej randki a współczesne dążenie do doskonałego związku, s. 100-116
Abstract Streszczenie Pełny tekst
The Model of Ideal Date against the Modern Quest for Perfect Relationship. The article is about contemporary scheme of an ideal date. Reflective people forming their biographies write the screenplays of the perfect love, which is no longer for life, and it becomes a classic pure relationship. This current pattern still includes the ideal of romantic love. It manifests itself in perfect model of dating created by media. For the purpose of the text the perfect dating models typology was created. According to the respondents, the ideal date includes seaside dating, picnics, candlelit dinners, so-called romantic dates, extreme type of dating and finally date ‘no matter where as long as with her/him’.
Key words: date, love, relationship
Artykuł dotyczy współczesnych wzorów idealnej randki. Refleksyjne jednostki tworzące swoje biografie piszą także scenariusze idealnej miłości, która nie jest miłością na całe życie, a staje się klasyczną czystą relacją. We wzorcu tym obecny jest jednak ciągle ideał miłości romantycznej. Przejawia się on w kreowanym przez media wzorcu idealnej, modelowej randki. Na potrzeby tekstu na podstawie badań własnych zbudowałam typologię idealnych randek. Według respondentów są to randki nad morzem, pikniki we dwoje, kolacje przy świecach, randki tak zwane romantyczne, randki ekstremalne oraz randki typu ,,nieważne gdzie, byle z nią/nim”. W szerszym kontekście można pisać o randkach romantycznych i ich negacji, którą są randki antyromantyczne, nazwane tu ekstremalnymi.
Słowa kluczowe: randka, miłość, relacje interpersonalne
Peter M. Jansson, An Explorative Single Case Study of the Therapist’s Perspectives on Power, Emotions and Identity Changes in Cognitive Behavior Therapy against Men’s Violence in Sweden, s. 117-134
Abstract Streszczenie Pełny tekst
This study starts from Retzinger (1995), Retzinger & Scheff (2000) and Scheff & Retzinger’s (2000, 2001) micro-sociological perspective on social bonds. The general aim is to test a new model of operationalized sub-indicators that allows for a simplified ability to analyze the relationship between power relations and the social bond between therapist and clients in cognitive behavior therapy (CBT) for violent men. CBT-therapy often achieves positive effects by giving clients the knowledge and ability to talk about their problems instead of using aggression and drugs as defenses. The therapists make in this case much effort to balance the relationship between them and the clients, but there is still a tendency that therapy alienates them from each other and prevents the development of a solidarity social bond, which, assuming that the theoretical premise is true, is the prerequisite for a client to build a positive self-image and become reintegrated into society.
Key words: social bond, shame, violence, therapy, alienation, solidarity
Słowa kluczowe:
Cahit Aslan, Ethnicity as a Social Movement. A Comparative Study on the Nusayrian and the Kurdish Ethnic Groups in Turkey, s. 135-152
Abstract Streszczenie Pełny tekst
In this study, ethnic movements are investigated using a deep interview technique. The focus of the study is the Nusayrians and the Kurds living in Turkey, two significant ethnic groups, which are subject to the similar influences of the nation state although their interaction with official Turkish nationalism has resulted in a different political reaction. Throughout the process of Turkish nation building, while the Kurds have constructed their social movement on ethnic grounds, the Nusayrians have done so on the basis of left-wing policies abandoning any predominant ethnic identity. In both situations, they have readjusted their identities as members of ethnic groups with different ways of political expression.
Key words: ethnicity, social movement, Nusayrians, Kurds, nation-state
Słowa kluczowe:
RECENZJE
Natalia V. Monakhowa, Oksana Zabuzhko’s 'Field Research in Ukrainian Sex' and Audre Lorde’s 'Zami: A New Spelling of My Name': Constructing Collective Women’s Identity through Autofiction, s. 153-164
Pełny tekst
Michał Warchala, Ratowanie duchowości: Jürgen Habermas 'Między naturalizmem a religią', przeł. M. Pańków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, s. 165-169
Pełny tekst
SPRAWOZDANIA
Dorota Czakon, Polityka młodzieżowa – problemy i perspektywy (Молодіжна політика: Проблеми та перспективи). Sprawozdanie z międzynarodowej konferencji w Drohobyczu, s. 170-174
Pełny tekst
KOMENTARZE
Iryna Bochar, The Role of the Individual in the North American Security System, s. 175-184
Pełny tekst
Marta Juza, Ewolucja pojęcia społeczności wirtualnej w naukach społecznych. W dwudziestą rocznicę ukazania się pracy Howarda Rheingolda 'The Virtual Community. Homesteading on the Electronic Frontier', s. 185-187
Pełny tekst
Authors, s. 188
- wróć do ARCHIWUM -
